Vanuit het expertteam Inclusie en Diversiteit zetten verschillende (sport)professionals zich dagelijks in om te zorgen dat iedereen in Nederland een fijne plek heeft om in beweging te komen. Dat is belangrijk, want sporten en bewegen is (nog steeds) niet voor iedereen een vanzelfsprekendheid. Er zijn heel veel mensen die (in mindere of meerdere mate) drempels ervaren om in beweging te komen. Deze drempels zijn verschillend van aard, bijvoorbeeld omdat meedoen financieel niet haalbaar is. Of omdat de sportaccommodatie niet toegankelijk is voor iemand met een fysieke beperking of omdat er op de club te veel gebeurt om rustig te kunnen sporten of bewegen zonder overprikkeld te raken. Gelukkig kunnen we als sportprofessionals en sport- en beweegaanbieders bijdragen aan een fijne sport- en beweegomgeving voor iedereen.  

Zo ook voor mensen met een hersenaandoeningen zoals Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH), AH(H)D, een angststoornis of depressie of een burn-out. In Nederland heeft bijna 1 op de 4 mensen een hersenaandoening, zo blijkt uit onderzoek van de Hersenstichting. Van die bijna vier miljoen mensen met een hersenaandoening, heeft een groot deel last van overprikkeling. En dat is niet vreemd, want het aantal prikkels dat onze hersenen dagelijks verwerkt is anno 2025 net zo hoog als het totaal aantal prikkels dat in het hele jaar 1800 moest worden verwerkt. De Hersenstichting vertelt daarbij dat er naar verwachting jaarlijks 130.000 tot 160.000 mensen bijkomen met een hersenaandoening of –letsel. In dit artikel staan we samen met Sanne van Mierlo (expert inclusief sporten & bewegen bij SSNB, lid van expertteam Inclusie & Diversiteit én ontwikkelaar van de scholing Prikkelarm Sporten & Bewegen) o.a. stil bij het belang van prikkelarm sporten en bewegen en het belang voor sportprofessionals kennis over dit thema te hebben. 

Positieve impact van bewegen

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat bewegen een positief effect heeft op prikkelgevoeligheid. Daarnaast onderschrijven succesverhalen van inwoners, zoals die op de website van Uniek Sporten Brabant, de meerwaarde van prikkelarm sport- en beweegaanbod voor mensen die dit nodig hebben. Bewegen zorgt namelijk voor ontspanning (in het hoofd) door inspanning (in het lijf). Door kleine aanpassingen te doen bij bestaand sport- of beweegaanbod, wordt dit aanbod vervolgens al snel toegankelijk voor een (nog) grotere groep mensen.  

Niet alleen het bewezen effect, maar ook een stijgende behoefte aan prikkelarm sport- en beweegaanbod, was voor Uniek Sporten Brabant een mooie aanleiding om aan de slag te gaan met dit onderwerp. Via Uniek Sporten Brabant (een initiatief van de provincie Noord-Brabant waarvoor SSNB ieder jaar verschillende opdrachten uitvoert) werd onderzoek gedaan met als centrale vraag: wat is er binnen onze provincie al op het gebied van prikkelarm sporten en bewegen en waar liggen welke behoeften? 

Behoefte aan (meer) kennis

Om (de kansen van) het prikkelarme sportaanbod in kaart te brengen, heeft SSNB vervolgens gesprekken gevoerd. Deze gesprekken waren zowel met sportaanbieders die wél al prikkelarm sport- of beweegaanbod hebben, als aanbieders die interesse hebben om prikkelarm aanbod op te zetten en aanbieders die hier nog niet klaar voor zijn (bijvoorbeeld omdat er andere zaken zijn die de voorrang verlenen). Ondanks de verschillende behoeften rondom prikkelarm aanbod was er één gemene deler: er was meer kennis nodig rondom dit onderwerp. 

Na het succesvol aanvragen van een subsidie bij de Hersenstichting, werd vervolgens een training ontwikkeld en als pilot in Noord-Brabant uitgevoerd.

Sanne van Mierlo:

“Het doel van deze scholing is om 1) de deelnemers kennis te geven over de basisprincipes van prikkelverwerking en overprikkeling, 2) de deelnemers te leren hoe overprikkeling voor mensen kan zijn door middel van het inzetten van en ervaringsdeskundige en 3) de deelnemers vooral heel veel (praktische) tips mee te kunnen geven hoe zij de sport- en beweegomgeving prikkelvriendelijker kunnen maken”. 

Van brabant naar Nederland

De pilot in Noord-Brabant, die bestond uit vier 4 gratis trainingen, was een groot succes. Zo gaf één van de deelnemers aan:

“De scholing geeft mij op een simpele manier informatie waarmee ik naar anderen toe kan gaan om samen met hen zorg te dragen voor het prikkelarmer maken van sport en bewegen zodat iedere inwoner mee kan doen”

Na de positieve ervaringen in Brabant, nam ook de vraag in de rest van het land toe. “Wij merken dat de landelijke behoefte naar scholing op dit thema steeds groter wordt. We ontvangen namelijk steeds meer verzoeken vanuit verschillende uithoeken van Nederland. Het onderstreept voor ons de behoefte en zijn dan ook druk bezig om de scholing zo snel mogelijk succesvol landelijk uit te rollen”, aldus Sanne.  

Doordat Sportkracht12 het landelijke dekkende netwerk heeft én iedere provinciale sportorganisatie één of meerdere strategische experts en/of uitvoerende sportprofessionals op dit thema in dienst heeft, biedt dit een mooi platform en netwerk om deze scholing vanaf begin 2025 zo snel mogelijk landelijk uit te rollen.  

Daarbij wordt ervoor gezorgd dat er in het hele land voldoende gekwalificeerde trainers zijn die de scholing mogen verzorgen. Hiervoor vond begin maart 2025 een train-de-trainer cursus plaats wat zorgde voor maar liefst 19 nieuwe trainers verspreid over het hele land die deze scholing vanaf nu mogen verzorgen.  

Gratis scholingen in 2025

In 2025 wordt in iedere provincie de scholing eenmalig gratis aangeboden. De training richt zich voornamelijk op buurtsportcoaches, trainers bij sport- en beweegaanbieders en andere sportprofessionals. In de meeste regio’s worden de specifieke datum op dit moment gepland. Voor meer informatie verwijzen we je dan ook door naar de provinciale sportorganisatie in jouw provincie.