Sinds 2020 biedt het Volwassenenfonds Sport & Cultuur volwassenen die leven rond het bestaansminimum mogelijkheden om structureel deel te nemen aan sport- of cultuuractiviteiten. Ondertussen zijn er afgelopen jaar landelijk al meer dan 15.000 aanvragen goedgekeurd en wordt het fonds door steeds meer gemeenten in Nederland omarmd o.a. door de inzet van de provinciale coördinatoren die bij de 12 provinciale sportorganisaties werkzaam zijn. Mede door hun energie zijn er inmiddels al meer dan 100 gemeenten aangesloten.
In 2025 viert het Volwassenenfonds Sport & Cultuur haar vijfde verjaardag. Hoog tijd om eens verder in te zoomen op het succes van het fonds en hoe Sportkracht12 bijdraagt aan de groei hiervan. Tessa Brouwer (landelijk coördinator Volwassenenfonds Sport & Cultuur), Rianne Schöder & Patrick Vader (SportZeeland) en Nynke Zijlstra & Mieke Zijl (SportDrenthe) vertellen over de fysieke en sociale impact, de rol van de provinciale sportorganisaties én benadrukken hoe belangrijk het is dat meer gemeenten zich gaan aansluiten bij het fonds.
In 2019 gaf meer dan 40% van de gemeenten in een landelijke enquête aan behoefte te hebben aan een soortgelijk fonds als het toen al bestaande Jeugdfonds Sport & Cultuur, maar dan voor volwassenen. Deze uitvraag was voor Team Sportservice hét signaal om met pilotgemeenten aan de slag te gaan. Nadat deze pilot een succes bleek, werd al snel het Volwassenenfonds Sport & Cultuur opgericht.
Omdat Team Sportservice onderdeel is van Sportkracht12, was het direct voor de hand liggend om het Volwassenenfonds Sport & Cultuur vervolgens landelijk uit te rollen, in samenwerking met Sportkracht12. Binnen Sportkracht12 zijn immers alle provinciale sportorganisaties (afgekort: PSO) met elkaar verbonden. Voor hen was het niet lang nadenken of er kansen lagen voor het fonds in hun provincies.
Patrick Vader (Manager Sport & Bewegen bij SportZeeland) vertelt bijvoorbeeld: “Als organisatie vinden wij het belangrijk dat iedereen in onze samenleving, ongeacht hun financiële situatie, toegang heeft tot sport en cultuur. Bovendien sluit het Volwassenenfonds perfect aan bij onze missie om drempels weg te nemen en inclusiviteit te bevorderen”. Daar sluit Mieke Zijl (Directeur-Bestuurder SportDrenthe) zich helemaal bij aan en voegt toe: “Door de focus op sociale inclusie, gezondheid en participatie, draagt het fonds bij aan de missie van SportDrenthe: met de inzet van Sport en Bewegen iedereen in Drenthe inspireren om in beweging te komen en te blijven, zodat we bijdragen aan een sterke en vitale samenleving”.
Om ervoor te zorgen dat het Volwassenenfonds Sport & Cultuur op een gestructureerde manier werd uitgerold, werd binnen iedere PSO een provinciaal coördinator aangesteld. Nynke Zijlstra vervult deze rol in provincie Drenthe en vertelt hierover het volgende:
“Ik ben hét aanspreekpunt voor gemeenten en intermediairs, coördineer aanvragen en ondersteun gemeenten bij hun betrokkenheid bij het fonds. Daarnaast zorg ik o.a. voor rapportages en informeer ik niet-aangesloten gemeenten regelmatig over het fonds. En wanneer een nieuwe gemeente wil aansluiten, regel ik alles omtrent de overeenkomst”.
Nynke Zijlstra – SportDrenthe
De provinciale coördinatoren werden, en zijn nog steeds, verantwoordelijk voor de uitvoer van de regeling binnen hun eigen provincie en het contact met de gemeenten. Op deze manier werden vanaf het begin af aan de bestaande sterke regionale en provinciale relaties gebruikt om het fonds uit te rollen, zónder dat er een nieuwe schakel in de keten kwam.
Zo onderstreept ook Tessa:
“De kracht van het Volwassenenfonds Sport & Cultuur is dat het een landelijk platform is dat zich richt op structurele activiteiten waarbij we gebruik maken van de bestaande infrastructuur via de provinciale sportorganisaties naar de gemeenten en inwoners toe”.
Tessa Brouwer – Landelijk coördinator Volwassenenfonds Sport & Cultuur
De provinciale coördinatoren zijn de drijvende krachten achter de het succes binnen hun provincie. Via hun bestaande netwerk binnen Sportkracht12 spreken zij ook regelmatig met de andere provinciale coördinatoren en dat wordt als zeer positief ervaren. Nynke:
“De samenwerking is van grote waarde, omdat we ervaringen en goede voorbeelden met elkaar uitwisselen; zo hebben we bijvoorbeeld van SportZeeland een format ontvangen om cijfers op een leuke en toegankelijke manier te presenteren aan gemeenten. Het delen van kennis en ervaringen draagt niet alleen bij aan het vergroten van ons bereik, maar versterkt ook de samenwerking met intermediairs, gemeenten en aanbieders“.
Provinciaal zorgt de coördinator, samen met toegewijde collega’s en intermediairs binnen de aangesloten gemeenten, ervoor dat drempels om deel te nemen aan sportieve of culturele activiteiten voor duizenden mensen worden verlaagd of zelfs weggenomen en dat aanvragen van inwoners snel en goed worden behandeld. Dat leidt tot veel inspirerende verhalen en successen, niet alleen op fysiek vlak maar juist ook op sociaal gebied.
Zo vertelt Nynke over hoe het fonds voor hun inwoners niet alleen bijdraagt aan de fysieke gezondheid, maar ook zorgt voor sociale impact: “Ik hoorde van een intermediair onlangs het verhaal van een inwoner die via het fonds lid werd van een dansgroep. Door deze deelname veranderde vervolgens niet alleen zijn gezondheid, maar deed hij ook veel nieuwe sociale contacten op”. Verhalen als deze benadrukken de rol van sport en bewegen en hoe dit bijdraagt aan de fysieke en mentale gezondheid.
Ook in Zeeland groeit het Volwassenenfonds Sport & Cultuur hard. Zo was eind 2024 77% van de Zeeuwse gemeenten aangesloten bij het fonds en zijn ze goed op weg om in 2025 de 100% te bereiken. Daarnaast zien zij ook een flink stijgende lijn in het aantal aanvragen dat in de afgelopen jaren door inwoners is gedaan.
“Een hoogtepunt was de uitreiking van de 1000e aanvraag van een inwoner, een mijlpaal die voor ons nogmaals bevestigde hoe belangrijk en effectief het fonds is. De desbetreffende mevrouw was die dag ook aanwezig en gaf aan dat ze veel plezier ervaarde door weer sportief bezig te zijn. Haar fysieke gezondheid was verbeterd en ze had veel meer zelfvertrouwen gekregen.”, aldus Rianne.
Met het vijfjarig jubileum op de agenda, kijkt Tessa vol trots terug op de afgelopen jaren. Tessa:
“Ik ben er het meest trots op dat we in 5 jaar tijd al zoveel hebben bereikt en hoe we dit met alle provinciale sportorganisaties zo sterk hebben neergezet. Hierdoor hebben we gewoon meer dan 15.000 mensen de kracht van sport en cultuur kunnen laten ervaren! Als we geen samenwerking hadden met Sportkracht12, hadden we nooit de vliegende start gehad die we nu hebben gemaakt”.
Ook de komende vijf jaar zetten (de professionals van) Sportkracht12 en het Volwassenenfonds Sport & Cultuur zich in om nóg meer gemeenten aan te laten sluiten bij het fonds. En dat is nodig:
“Doordat meer gemeenten zich aansluiten, vergroten we niet alleen de impact maar bouwen we aan een infrastructuur waarin iedereen een plek heeft. Samen verlagen we drempels voor deelname aan sport en cultuur, versterken we sociale cohesie en zorgen we ervoor dat volwassenen de kans krijgen om te bewegen, te groeien en te genieten van cultuur”, aldus Mieke.
Ben je op zoek naar meer informatie over (de mogelijkheden van) het Volwassenenfonds Sport & Cultuur binnen jouw gemeente? Ga dan naar de website van het Volwassenenfonds of neem contact op met de provinciale sportorganisatie in jouw provincie.
Benieuwd of jouw gemeente al is aangesloten? Raadpleeg hier dan meteen de gemeentechecker.
MDT (Maatschappelijke Diensttijd) is een initiatief van de Nederlandse Rijksoverheid, in samenwerking met jongeren en organisaties uit verschillende sectoren van de samenleving. Dit initiatief daagt jongeren uit om zich in te zetten voor de maatschappij, terwijl zij tegelijkertijd persoonlijke vaardigheden ontwikkelen en hun netwerk uitbreiden.
Een van de projecten binnen de Maatschappelijke Diensttijd is Wereldmeiden – Wereldgozers. In dit project nemen jongeren tussen de 14 en 28 jaar, jongeren met een vluchtelingenstatus mee naar verschillende sportverenigingen binnen hun gemeente. De insteek van Wereldmeiden – Wereldgozers MDT? Op een gezonde, leuke en sportieve manier elkaar én elkaars cultuur leren kennen, nieuwe sociale contacten op doen en de jongeren kennis laten maken met de sport en de sportinfrastructuur in Nederland.
Bijna alle provinciale sportorganisaties leveren een bijdrage aan dit project, bijvoorbeeld door provinciale en/of gemeentelijke coördinatie van het project. We ervaren in deze rollen de toegevoegde waarde van MDT-projecten, waaronder Wereldmeiden – Wereldgozers.
Mede dankzij deze inspanningen ondersteunen wij MDT (Maatschappelijke Diensttijd), zeker nu het voortbestaan van Maatschappelijke Diensttijd onder druk staat. Laten we samen streven naar nog meer kansen voor jongeren om zich o.a. via sport te ontwikkelen en zich in te zetten voor anderen. Zo bouwen we samen aan een betere toekomst voor iedereen.
Voor meer informatie over de impact van de Maatschappelijke Diensttijd, bekijk de factsheet hieronder.
